مبارزه با علف های هرز

گیاه سس با نام های علمی Cuscuta sp و Grammica sp   که در ایران در میان کشاورزان با نام سرطان و یا پیچک زرد شناخته میشود* از جنس های گیاهان پیچنده با 100-170 گونه می باشد. که به رنگ های زرد، نارنجی، قرمز، گاها سبز و حتی سفید دیده می شوند و همگی آن ها به صورت انگل گیاهان( parasitic plants) زندگی می کنند. گیاهان انگل از جمله سس را در بسیاری از مناطق جهان به عنوان علف هرز می شناسند. تمامی گونه ها و واریته های سس دارای خاصیت انگلی هستند. گیاه سس بدون هیچ گونه ابهام از جمله آزار دهنده ترین علف های هرز برای کشاورزان جهان به شمار می رود  و این موضوع به ویژه در مزارع یونجه و شبدر شدت بیشتری می یابد.

چرخه زندگی علف هرز سس

اگرچه گیاه سس به مقدار جزئی قادر به فتوسنتز می باشد اما تقریبا تمامی انرژی مورد نیاز خود را از گیاه میزبانش میگیرد . یک گیاهچه سس تقریبا فقط برای چند روز  و تنها  به کمک مواد ذخیره ای بذر زنده بماند ولیکن اگر طی مدت 5 الی 10 روز به گیاه میزبان دسترسی پیدا نکند یقینا خواهد مرد. شکستن دورمانسی بذور علف هرز سس نیازمند: خراش دهی،تراشیدن ،شکستن،نرم کردن. البته این اعمال در طبیعت توسط فعالیت های میکروبی خاک، آب و هوا و سایر برهم زننده های وضعیت طبیعی از جمله آتش و چرا صورت می گیرد. مثلا خراش دهی بذور علف های هرز ممکن است در اثر زیر و رو کردن خاک مزارع و باغات انجام گیرد.

خسارت علف هرز سس

سس از جمله گیاهان منحصر بفردی است که بعنوان انگل گیاهان مطرح می باشد. ارتباط سس با گیاهان میزبان به صورت کامل انگلی می باشد یعنی هیچگونه نفعی به گیاه میزبان نمی رساند در حالی که گیاه سس از میزبان هایش برای بقا بهره می گیرد. سس ها می توانند باعث ضعیف شدن گیاهان میزبان شوند و از این طریق باعث کاهش کیفیت و کمیت و پایداری عملکرد آنان می شوند. معمولا نابودی میزبان هیچگونه فایده ای برای انگل ها ندارد اما اگر شدت سرایت به میزبان ها به حد کفایت صورت گیرد، ممکن است به مرگ میزبان ها هم منتهی شود. سس بیشترین خسارت را برمزارع :یونجه، کتان، شبدر، گوجه فرنگی و سیب زمینی وارد میکند.

درصورت لزوم، جهت مشاوره وکسب اطلاعات بیشتر، لطفا با کارشناسان خدمات کشاورزی طبیعت سبز تماس حاصل فرمایید.

کنترل علف هرز سس

پیشگیری از حضور سس: از طریق استفاده از بذور کشاورزی عاری ازبذور علف هرز سس. ایزوله کردن مناطق محدود و حذف دستی بوته های سس قبل از تولید بذر، مناطق وسیع آلوده را باید کاملا تحت نظر گرفت و با موور زدن، هرس ، سوزاندن و پاشیدن علف کش ها از تولید بذور علف هرز ممانعت بعمل آورد.بذور علف هرز سس بسیار سخت و چسبنده هستند و به راحتی توسط پارچه های پشمی از طریق چسبیدن به آن ها حذف می شوند. در صورتی که بذور و باغی زراعی را بخواهند از یک منطقه آلوده به سس به مناطق غیر الوده منتقل کنند  لزوما به ابزارهایی از جمله پارچه های پشمی برای بررسی میزان آلودگی به بذور علف هرز سس و حذف آن ها نیاز است.2 *.کاشت گونه های گیاهی مقاوم* : طراحی و اجرای برنامه های اصلاحی که بتوانند در توسعه واریته های گیاهان اهلی مقاوم (Resistant Varieties) به سس کمک نمایند، تاکنون گزارش نشده اند. هرچند بعضی از واریته های معمولی حساس به سس دارای برخی خصوصیات مقاومت به سس ها نیز هستند. مثلا برخی واریته های گوجه فرنگی فرایندی که عموما حساس به سس هستند، بنظر میرسد که تا حدودی مقاوم و یا متحمل به حمله سس ها باشند.

کنترل زراعی علف هرز سس

کاشت گیاهان غیر میزبان در مکان های آلوده به سس باعث مدیریت هجوم سس ها می شود و به شدت از جمعیت بذور این گیاهان انگلی در خاک می کاهد. گراس ها و سایر تک لپه ای ها از جمله زنبق میزبان سس محسوب نمی شوند. گیاهانی چون لگوم ها، صلیبیان، بوته های غرس شونده ای که در طی زمستان رشد می کنند نیز از جمله گیاهان جایگزین گیاهان میزبان سس می باشند.

از بین بردن و قطع کردن نقاط آلوده در ابتدای الودگی و خارج کردن ان از مزرعه

اگر هیچ گیاه میزبانی در زمین حضور ندارد گیاه سس را به حال خود رها کنید تا بزودی خشک شوند.

سس هایی که بذردهی نموده اند حتما همراه با میزبان و بدون اینکه بذرهایشان بریزد به ارامی از زمین خارج کرده و بسوزانید

بذور علف هرز سس در صورت اجرای روش آفتاب دهی خاک (Soil Solarization) به کمک پلاستیک شفاف و تله انداختن گرمای نور خورشید در خاک مرطوب همچنان بدون آسیب خواهند ماند زیرا پوشش سختی داردند. آزمون های تجربی نشان میدهد که بذور علف هرز سس ممکن است در اثر کمپوست کردن بقایای گیاهی آلوده از بین بروند زیرا دمای حاصل از فرایند کمپوست کردن به بالاتر از دمای آفتاب دهی خاک می رسد.

عامل بیماری

عامل بیماري لکه آجری بادام  Polystigma amygdalinum  است. قارچ ها جنس Polystigma روي آلو وگوجه هم ایجاد لکه ي قرمز می کنند. این جنس از راسته ی Phyllacorales و رده ی Pyrenomycetes است. آسک ها در پریتس به طور مجتمع یا پیرامونی تشکیل می شوند. موقع رسیدن پریتز، پاراتیز ها نازك می شوند و از بین می روند. در هر آسک هشت آسکوسپور تک سلولی بیضوي وبی رنگ تشکیل می شود. این قارچ انگل اجباري است. پیکنید هاي قارچ انجیري و پیکنیدیوسپور ها نخی شکل بوده، کمی انحنا دارند. قارچ  P. amigdalinum هتروتال است.

چرخه بیماری

قارچ عامل این بیماري به شکل پریتس در برگ هاي آلوده ي ریخته شده در زمین باغ زمستان گذرانی می کند. اوایل تا اواسط بهار در شرایط مرطوب و بارانی آسکوسپور هاي رسیده ي قارچ به برگ ها انتقال پیدا کرده، ایجاد عفونت می کنند. دوري کمون این بیماري حدود 35 روز است. پیکنید هاي قارچ در فصل رشد در برگ تشکیل می شوند و پیکنیدیوسپور هاي رسیده در هواي مرطوب از منفذ پیکنید خارج می شوند.

پریتس هاي موجود در برگهاي آلوده ي ریخته شده بر زمین اگر در شرایط مرطوب قرار گیرند به تدریج کامل و رسیده شده، آسکوسپور هاي آن در اوایل بهار می رسند. حداکثر رهایی آسکوسپور ها 4 تا 5 هفته است. براي تشکیل آسکوکارپ دما باید به مدت 1 تا 2 ماه در حدود 5 درجه ي سانتی گراد باشد.

مبارزه

  • جمع آوري برگ ها و سوزاندن آنها در اواخر پاییز
  • شخم زدن قبل از باز شدن جوانه ها که سب رو آمدن خاك عاري از برگهاي آلوده و دفن شدن برگ هاي آلوده است.
  • درختان را باید 2 تا 3 بار سمپاشی کرد . ابتدا زمانی که گلبرگ هاي درخت می ریزند، بار دوم 15 روز بعد و در صورتی که شرایط جوي براي وقوع آلودگی و خروج آسکوسپور ها مناسب باشد سمپاشی سوم به فاصله ي 15 روز پس از سمپاشی دوم انجام می شود.

براي سم پاشی می توان از قارچ کش هاي مسی( مثل کاسید، کوپر اویت و مخلوط بردو) بهره گرفت. زینب هم به نسیت 2 تا 3 در هزار مؤثر است. تریفورین با نام تجاري ساپرول به نسبت 3 در هزار در کنترل این بیماري بسیار مؤثر است.

کنترل فیزیکی و مکانیکی گیاه سس

  1. استفاده از موورهای شلاقی (flail moving) و سوزاندن بوته های آلوده
  2. آتش زدن: البته مقدار آسیب رسانی به شدت و دوام شعله آتش بستگی دارد
  3. کولتیوار زدن سس های تازه سبز شده قبل از چسبیدن آن ها به گیاهان میزبان
  4. کشت گیاهان مقاوم به سس مانند: گندم، ذرت ، سویا، لوبیا چشم بلبلی و .. به مدت چند سال در مزارع آلوده به سس

آتش زدن لکه ای مزرعه با شعله افکن در مناطق آلوده

 کنترل بیولوژیک علف هرز سس

قارچ فوزاریوم (Fusarium tricinctum) و گونه های قارچ الترناریا (Alternaria) که به سس مرداب (Swamp dodder) و همچنین قارچ های گونه A.alternate و جنس Geotrichum candidum که به سس زراعی حمله میکنند میتوان استفاده کرد.

کنترل شیمیایی علف هرز سس

هجوم های شدید علف هرز سس نیازمند شدت عمل بیشتری هستند ولیکن در این صورت علاوه بر گیاه سس به گیاه میزبان نیز خسارت وارد می شود. در باغات خانگی، تاکستان و سایر مناطق وسیع تحت هجوم سس ها می توان از سرکه Vinegar و سم علف کش های تماسی نظیر پاراگوات برای کنترل سریع آن ها بهره گرفت.

سموم علف کش های قبل از سبز شدن مثل: کرب(kerb) ، تریفلورالین (Trifluralin)، ترفلان(Treflan) و پروول(prowl) و داکتال (Dacthal) دربهار

علف کش های بعد از سبز شدن: گلیفوسیت(Glyphosate) ، رپتور(Raptor)، پرسوت(Pursuit)

مبارزه با علف های هرز

علف هرز چیست؟

علف هرز گیاهی است که در موقعیت نامناسبی رشد می‌کند و به عنوان گیاهی بی‌مصرف تلقی می‌شود. گونه‌های گیاهی نامطلوب در محیط‌های کشاورزی علف های هرز محسوب می‌شوند. علاوه بر این، برخی از علف های هرز دارای ویژگی‌های مخربی هستند که آنها را به عنوان یک آفت گیاهی در نظر می‌گیرند که در زمین‌های کشاورزی، باغ‌ها، چمن زارها، پارک‌ها، مناطق مسکونی و صنعتی به طور ناخواسته رشد می‌کنند.

علف هرز می‌تواند به هر گیاهی اطلاق شود که به طور تهاجمی رشد کرده یا تولید مثل می‌کند یا خارج از زیستگاه بومی خود قرار دارد. علف هرز گاهی اوقات اصطلاحی تحقیر آمیز است که به گونه‌های خارج از قلمرو گیاهی اطلاق می‌شود، گونه‌هایی که می‌توانند در محیط‌های مختلف زنده بمانند و به سرعت تولید مثل کنند.

لزوم مبارزه با علف های هرز چیست؟

علف های هرز جهت جذب مواد مغذی، خاک، آب و فضا با گیاهان اطراف خود رقابت می‌کنند. علف های هرز نه تنها گیاهان اطراف خود را تحت تأثیر قرار می‌دهند، بلکه می‌توانند مشکلات عدیده‌ای را برای کل زمین زراعی ایجاد کنند. به عنوان مثال، برخی از انواع علف های هرز لوله‌های زهکشی را مسدود می‌کنند، در حالی که برخی دیگر اگر کنترل نشوند، ممکن است عملکرد ماشین آلات کشاورزی را در زمان کشت مختل کنند.

علف های هرز می‌توانند کارها و زحمات کشاورزان را دوچندان کنند. در این حالت، کشاورزان به جای تمرکز بر کشت و رشد گیاهان زراعی، باید زمان و تلاش اضافی را برای کنترل و از بین بردن علف های هرز صرف کنند. اگر علف های هرز کنترل نشوند، ممکن است میزبان بیماری‌ها و آفات مختلف گیاهی شوند که در نتیجه منجر به از بین رفتن محصولات کشاورزی می‌شوند. بنابراین، کنترل و لزوم مبارزه با علف های هرز برای هر کشاورز  و باغبانی امری ضروری است. همچنین می توان برای بهبود رشد گیاهان کود هیومیک اسید مایع محلول در آبیاری استفاده کرد.

روش‌های کنترل و مبارزه با علف های هرز

در ادامه به روش‌های اصلی کنترل علف های هرز اشاره می‌کنیم:

1- روش‌های پیشگیری

پیشگیری در مدیریت علف های هرز موضوع بسیار مهمی است. هجوم علف های هرز که در طول زمان افزایش یافته است، شاید به روش‌های کنترل پرهزینه‌تری نیاز داشته باشند. هر روشی که از استقرار علف های هرز در مرتع یا در سراسر مزرعه جلوگیری کند، کنترل پیشگیرانه علف های هرز محسوب می‌شود.

2- روش‌های زراعی

علف های هرز به عنوان گیاهانی فرصت طلب و مهاجم در نظر گرفته می‌شوند. به همین دلیل است که کنترل زراعی با ایجاد پوشش گیاهی رقابتی به جلوگیری یا حداقل کند کردن رشد علف های هرز کمک می‌کند. کنترل زراعی در مدیریت علف های هرز می‌تواند شامل موارد زیر باشد:

  • آبیاری مستقیم
  • فاصله مناسب گیاهان
  • خاک ورزی
  • محصولات پوششی
  • مالچ پاشی
  • رعایت تناوب زراعی

3- روش‌های شیمیایی

استفاده یا کاربرد مواد شیمیایی (علف کش) برای علف های هرز جهت کنترل رشد این علف ها را کنترل شیمیایی می‌گویند. علف کش‌ها موثرترین و کارآمدترین روش کنترل علف های هرز در نظر گرفته می‌شوند. برخی از علف کش‌ها به گونه‌ای تولید می‌شوند که به گیاهان اطراف علف هرز آسیبی وارد نکنند. مبارزه شیمیایی روشی موثر برای کنترل علف های هرز است. در حال حاضر محصولات شیمیایی زیادی برای کنترل علف های هرز در بازار موجود هستند. شما می‌توانید برای تقویت رشد گیاهان و در هنگام مبارزه با علف هرز، از هیومیک اسید  نیز استفاده کنید.

4- روش‌های بیولوژیکی

هر تکنیکی که شامل استفاده از عوامل زنده در سرکوبگرهای طبیعی رشد علف های هرز است، به عنوان کنترل بیولوژیکی علف های هرز شناخته می‌شود. عوامل زنده مانند حیوانات چرا، حشرات، قارچ‌ها یا باکتری‌ها، نه تنها برای از بین بردن علف های هرز کمک می‌کنند بلکه برای کنترل جوانه زنی بذرهای این علف‌ها نیز مورد استفاده قرار می‌گیرند. حشرات اغلب در کنترل بیولوژیکی علف های هرز کاربرد دارند که برخی از آنها به عنوان کنترل زیستی حشرات یا مدیریت تلفیقی آفات (IPM) شناخته می‌شوند.

5- روش‌های دستی و مکانیکی

اختلال فیزیکی با استفاده از تجهیزات زراعی یا از طریق اعمال فیزیکی تحت کنترل مکانیکی علف های هرز انجام می‌شود. موفقیت این روش‌ها بسته به چرخه زندگی گونه‌های مختلف علف های هرز متفاوت است. اکنون در مورد دسته‌ها یا وسایل مختلفی که می‌توانیم برای حفظ کنترل علف های هرز از آنها استفاده کنیم بحث کرده‌ایم. بیایید به روش‌های مکانیکی که ممکن است در مرتع یا در سراسر مزرعه خود اجرا کنید، بپردازیم. برای اطلاعات بیشتر خواندن مقاله‌ء فواید زیر و رو کردن و هوادهی خاک را نیز به شما بیشنهاد می‌کنیم.

روش‌های مکانیکی مبارزه با علف های هرز

روش‌های مکانیکی به کنترل و لزوم مبارزه با علف های هرز کمک می‌کنند که در ادامه بیشتر توضیح می‌دهیم:

چمن زنی و برش

چمن زنی و برش می‌تواند تولید بذر را کاهش داده و رشد علف های هرز را محدود کند. این روش مخصوصاً زمانی که کار قبل از گلدهی علف های هرز و دانه بندی به پایان می‌رسد، بسیار موثر است. با این حال، چمن زنی و برش برای همه گیاهان صدق نمی کند. برخی از گونه‌های علف هرز وجود دارند که در هنگام برش به طور مداوم جوانه می‌زنند و باعث می‌شوند گیاه سریع‌تر از حد معمول بذر و گل بدهد.

نمونه‌ای از این علف‌ها گل گندم زرد (Centaurea solstitialis) است. چمن زنی و برش یک روش موثر برای کنترل این علف هرز است، به ویژه زمانی که گلدهی تقریباً دو تا پنج درصد باشد. با این حال، اگر این علف هرز زودتر کنده شود،  به سرعت جوانه می‌زند.

چمن زنی و برش را می‌توان به عنوان درمان‌های اولیه در کنار کاربردهای علف کش برای خلاص شدن از زیست توده علف های هرز انجام داد. فقط مطمئن شوید که قسمت‌های بریده شده گونه‌های مختلف علف هرز که قادر به جوانه زدن مجدد از قسمت‌های ساقه یا ریشه هستند را جمع آوری کرده و دور نگه دارید. به این ترتیب، مطمئن خواهید شد که قسمت‌های بریده شده علف های هرز به سایر مناطق مرتع شما حمله نمی‌کنند.

ریشه کنی

ریشه کن کردن گیاهان با کشیدن یکی دیگر از روش‌های موثر برای جلوگیری از انتشار علف های هرز است. این روش نیز در برخی از بوته‌ها و گیاهان یکساله موثر است. ریشه کنی می‌تواند خسته کننده و سخت باشد، به همین دلیل در زمین‌های کوچک توصیه می‌شود.

ریشه کنی باید از ابزارهای باغبانی مخصوص استفاده کنید. این ابزارها مخصوصاً زمانی مفید است که می‌خواهید نهال‌ها و درختچه‌های بزرگی را که برای ریشه کنی با دست دشوار هستند را از بین ببرید. در هر صورت، برخی از مزایای ریشه کنی برای درک بهتر لزوم مبارزه با علف های هرز عبارتند از:

  • حداقل آسیب وارده به گیاهان
  • تاثیرات زیست محیطی کم
  • هزینه کم
  • کشیدن ریشه با دست اغلب برای علف های هرز در مزارع کوچک استفاده می‌شود، زیرا برنامه ریزی و اجرای آن آسان‌تر است. ریشه‌کنی در جاهایی که نمی‌توان علف های هرز را با علف کش از بین برد، مفید خواهد بود. در این میان می‌توان از ابزارهایی برای برداشتن ساقه استفاده کرد. با گرفتن صحیح ساقه و تامین نیروی لازم برای بیرون کشیدن ریشه می‌توان این علف های هرز را از بین برد.
  • علف های هرز را به آرامی و با احتیاط بیرون بکشید تا از خراب شدن خاک جلوگیری شود. خرابی در خاک ممکن است مکانی را برای جوانه زدن و رشد علف های هرز فراهم کند. همیشه هنگام ریشه کنی به صورت دستی از دستکش، پیراهن آستین بلند و شلوار ضخیم استفاده کنید، زیرا برخی از گیاهان در صورت له شدن یا شکستن می‌توانند باعث تحریک پوست شوند.

چاقوزنی

چاقو زنی علف های هرز می‌تواند ساختار ذخیره کربوهیدرات آنها را از بین ببرد که بلافاصله این گیاهان را گرسنه می‌کند و منجر به ضعیف شدن یا مرگشان می‌شود. با این حال، موفقیت این روش بستگی به گونه علف های هرز دارد. اندام‌هایی که حاوی ذخیره کربوهیدرات هستند در پایه ساقه و در زیر خاک قرار دارند.

برای چاقو زنی از یک چاقو، اره هرس یا بیل با دماغه صاف استفاده کنید. این ابزارها را تا جایی که ممکن است به زیر خاک فشار دهید تا ریشه اصلی علف‌ها قطع شود. این کار از جوانه زنی مجدد گیاه جلوگیری می‌کند.

مالچ پاشی

مالچ پاشی روش دیگری است که در مناطق نسبتاً کوچک انجام می‌شود. با این حال، مالچ پاشی می‌تواند رشد گیاهان اطراف را نیز متوقف کند. همچنین این روش نمی‌تواند برخی از علف های هرز چند ساله را کنترل کند، به ویژه آنهایی که همچنان به رشد خود ادامه می‌دهند.  شما می‌توانید از یونجه یا خرده‌های چوب به عنوان مالچ استفاده کنید. این روش‌ها از عبور نور خورشید و تغذیه علف های هرز جلوگیری می‌کند.

خاک ورزی

برگرداندن خاک یا خاک ورزی اغلب برای محافظت از محصولات کشاورزی از علف های هرز استفاده می‌شود. این روش معمولاً در مکان‌هایی که خاک از قبل به شدت دچار اختلال شده است، استفاده می‌شود. خاک ورزی باید قبل از رشد بذر علف های هرز تکمیل شود.  خاک را برگردانید و ریشه علف های هرز را در فاصله 15 سانتی‌متر تا 60 سانتی‌متر ببرید. سپس 15 سانتی‌متر بالای زمین را برای کنترل علف های هرز در نظر بگیرید.

سولاریزاسیون خاک

سولاریزاسیون خاک عملی است برای افزایش دمای خاک تا زمانی که علف های هرز را از بین ببرد. سولاریزاسیون خاک به آزادسازی مواد مغذی محبوس شده در خاک کمک می‌کند و در عین حال گیاهان نامطلوب را بدون استفاده از مواد شیمیایی از بین می‌برد.

پوشاندن زمین معمولاً با پلاستیک سیاه برای به دام انداختن اشعه مادون قرمز خورشید، روشی است که خاک را سولاریزاسیون می‌کند. به این صورت که فتوسنتز را متوقف می‌کند و علف های هرز را از بین می‌برد. با این حال، انجام این کار بر ترکیب بیولوژیکی، فیزیکی و شیمیایی خاک نیز تأثیر می‌گذارد که ممکن است از رشد گیاهان دیگر جلوگیری کند.